สวนตามบ้านเป็นพื้นที่ที่ส่วนใหญ่ใช้ปลูกต้นไม้และพักผ่อน ขอบเขตของสวนมักถูกจำกัดด้วยรั้วหรือผนังอาคารที่เป็นระนาบแนวตั้งและกั้นระยะการมองเห็นด้วย สวนที่ถูกล้อมด้วยระนาบที่อยู่ใกล้ ๆกันมากจะรู้สึกแคบ เมื่อเราอยู่ในพื้นที่นั้นเราจะรู้สึกถึงขนาดของพื้นที่ได้ว่าไม่กว้างขวางโล่งสบายอย่างสนามฟุตบอลแต่กลับเป็นเพียงห้องเล็กๆที่ไม่มีหลังคา การจัดสวนในที่แคบเป็นปัญหาของใครหลายๆคนที่ไม่ได้มีพื้นที่รอบๆบ้านกว้างใหญ่ และพื้นที่ที่มีมักอยู่ติดกับบ้านคนอื่น
ครั้งนี้เราจะแนะนำประเด็นสามสี่ประการที่ควรพิจารณา ดังต่อไปนี้
1) สีและผิวสัมผัส
เมื่ออยู่ในที่แคบ สิ่งต่างๆจะอยู่ใกล้ตัวเรามาก จนเห็นหรือสัมผัสมันได้ง่ายและชัดเจน ฉะนั้นการเลือกวัสดุและพื้นผิวของสิ่งที่อยู่ในระนาบแนวตั้งจึงเป็นสิ่งสำคัญมาก เพราะมันเป็นปัจจัยทางกายภาพที่ทำให้สวนแคบ และเป็นสิ่งที่มองเห็นได้ตรงหน้า สีและผิวสัมผัสของวัสดุจะทำให้เรารู้สึกแคบหรือกว้างขึ้นได้
สีและผิวสัมผัสของวัสดุที่ใช้ ที่ทำรั้ว ผนังอาคาร และพืชพรรณที่ปลูก ควรเป็นวัสดุที่ให้ความรู้สึกผ่อนคลาย สว่าง สะอาด เบา ละเอียด และเป็นมิตร หรืออะไรทำนองนี้ ทำให้เกิดความรู้สึกกว้าง ใกล้ชิด และแตะต้องได้อย่างสบายใจ สิ่งที่สามารถทำได้ในสวนของคุณ คือ..
- ทาสีรั้วด้านที่ติดกับสวนด้วยสีขาวแบบง่ายๆ
- ใช้ไม้พุ่มที่ใบเล็กและดูสะอาด อย่างต้นแก้วและต้นโมก
- ใช้ไม้จริงหรือวัสดุเลียนแบบไม้กรุผนังภายนอกหรือรั้วบางส่วนให้ดูเป็นธรรมชาติ
- ไม่ใช้สิ่งประดับตกแต่งผนังหรือรั้วมากกว่าสองหรือสามชิ้น
อย่างไรก็ตาม อาจใช้สีแรงๆเพื่อให้น่าสนใจ หรือบางครั้งอาจใช้วัสดุหยาบๆ อย่างหินธรรมชาติ หรือต้นไม้ใบหนา ๆ สีเข้มเพื่อให้รู้สึกเย็นได้
พื้นของสวนก็เป็นอีกสิ่งที่ต้องเลือกใช้วัสดุให้เหมาะสม สวนแคบๆอาจไม่ปูหญ้าเพื่อให้ดูแลรักษาง่าย โดยเฉพาะสวนบนดาดฟ้าหรือระเบียง แต่ปูด้วยกรวดกลมหรือทรายหยาบเม็ดโตๆ หรือปูด้วยกระเบื้องที่แสดงอารมณ์ของสวนโดยไม่ทำให้รู้สึกแคบลงไป..
2) ขนาดและจำนวน
ขนาดของส่วนประกอบต่างๆจะเป็นตัวที่ทำให้รู้สึกว่ากว้างหรือแคบ เนื่องจากเรามักจะเปรียบเทียบกับขนาดของตัวเราโดยไม่รู้ตัว พื้นที่แคบบางทีให้ความรู้สึกพอดีตัวเมื่อขนาดของส่วนประกอบต่างๆไม่ใหญ่ไม่เล็กจนเกินไป แต่หากจัดสิ่งของหรือส่วนประกอบที่ใหญ่โตมากหรือเล็กจิ๋วเข้าไป จะทำให้รู้สึกผิดสัดส่วนและรู้สึกว่าแคบได้ชัดเจนขึ้น...
ส่วนประกอบเล็กๆน้อยๆ เป็นสิ่งที่ทำให้สวนมีชีวิตชีวาและมีอะไรๆให้ดู.. ควรเลือกสิ่งที่น่าสนใจสักชิ้นสองชิ้น ที่เมื่อวางในสวนแล้วเข้ากับกระถางหรือต้นไม้หรือพื้นสวน เช่น กบดินเผา หรือบ้านรังนก โคมไฟแสงสว่างสักอันก็อาจทำให้สวนน่าดูในเวลากลางคืน
การเลือกของสำหรับจัดสวนในพื้นที่เล็กๆนี้ไม่ยากนัก เพียงแต่อย่าลืมพิจารณาสัดส่วนของสิ่งของ เช่น กระถาง บ่อน้ำพุ ต้นไม้ รูปปั้น และเฟอร์นิเจอร์สนาม รวมถึงสมาชิกที่เป็นผู้ใช้สวนด้วย พิจารณาเปรียบเทียบกับขนาดของพื้นที่ที่มีให้พอดีก่อนที่จะยกเข้ามาจัดไว้ในสวน
จำนวนของส่วนประกอบต่างๆก็เช่นเดียวกัน จำนวนสิ่งของที่มากเกินไปจะทำให้ที่ดูแคบลงไปอย่างแน่นอน แต่จำนวนที่น้อยเกินไปก็อาจทำให้น้ำหนักขององค์ประกอบต่างๆไม่สวยงาม เช่น กระถางขนาดสูงประมาณเข่าสัก 45 ใบ ใส่ต้นไม้สูง 1-2 เมตร ในที่ 2-3 ตารางเมตรน่าจะดูพอดีกว่ากระถางใหญ่ที่สูงเกิน 60 ซม.เพียงใบเดียว แต่ถ้ามีที่น้อยมาก ม้ายาวหนึ่งตัวอาจเหมาะสมกว่าเก้าอี้ที่มีที่วางแขนสามสี่ตัวในที่เดียวกัน...
การแบ่งที่โล่งว่างไว้ให้มีสัดส่วนพอเหมาะกับพื้นที่ทั้งหมดก็เป็นสิ่งที่จะไม่ทำให้สวนดูคับแคบเกินไปและเป็นพื้นที่ที่สามารถใช้ประโยชน์ได้ แต่ถ้าไม่ได้ใช้สวนทำกิจกรรมอะไรแล้ว การจัดให้มีที่ว่างอาจไม่ต้องคิดถึงมากนัก เพียงแต่ให้คำนึงถึงการจัดองค์ประกอบของสิ่งต่างๆให้ลงตัวเป็นสำคัญ...
เรื่องสวนเล็กๆ ยังมีต่ออีกตอน โปรดติดตามตอนจบของสวนเล็กๆได้ในครั้งหน้า..
ขอให้เริ่มต้นปีใหม่นี้ด้วยความสุขนะครับ...
10/2/2004
ระเบียง / สวน